رفتار هيجاني گروهي خودسر در دي‌ماه سال94 و ورود غيرقانوني آنها به سفارت عربستان در تهران و كنسولگري اين كشور در مشهد، دست سعودي را در ايجاد اتحادي عربي عليه ايران - ولو سست - باز نگه داشت و به‌رغم تلاش‌هاي ايران، در آن مقطع، نه عربستان سعودي و نه كشورهاي نزديك به اين كشور ازجمله قطر حاضر به ازسرگيري روابط پيشين خود با كشورمان نشدند. درباره تصميم قطر براي بازگشت سفيرش به ايران چند نكته قابل ذكر است:
الف) دولت‌هاي عربي نه مي‌توانند با يكديگر اتحاد دائمي داشته باشند و نه جدايي دائمي. ازدواج دائم و طلاق دائم در روابط سياسي و ميان كشورهاي عربي وجود ندارد. رفتارهاي سياسي شهروندان منطقه خاورميانه، گروه‌هاي اجتماعي، جوامع و دولت‌هاي خاورميانه از جنس عدم‌همگرايي است. خاورميانه همواره محل نزاع و در عين حال محل زيستن و زندگي بوده است؛ لذاحركت اخير قطر براي بازگرداندن سفير و بالابردن سطح روابط سياسي و ديپلماتيك پيش از آنكه متأثر از عذرخواهي و برخورد ايران در جريان پرونده سعودي بدانيم، بايد متاثر از اختلافات مقطعي قطر با دولت سعودي دانست. قطر در آخرين تصميمات خود در حال نزاع با برادر بزرگ‌تر خودش دولت سعودي است. برگشت آنها به سمت ايران تحت‌تأثير اختلافات قطر با دولت سعودي است.
ب) ايران اگرچه از بازگشت سفير و بازگشت روابط در سطح سفير استقبال مي‌كند، اما نبايستي دچار خطاي محاسباتي شود و تصور كند قطر در طلاق دائمي با دولت سعودي است. عربستان هژمون شوراي همكاري خليج‌فارس، اتحاديه عرب و سازمان همكاري اسلامي است و برخي كشورهاي ديگر همچون بحرين و امارات تحت‌تأثير سياست‌هاي اين كشور روابط خودشان را با ايران تنظيم مي‌كنند.
ج) عربستان در سال2013 نامزد عضويت در شوراي امنيت شد و رأي هم آورد ولي كرسي عضويت در شورا را تحويل نگرفت و استعفا كرد. اين كشور مدعي بود شورا قدرت كافي به اعضاي غيردائم اعطا نمي‌كند. در واقع عربستان مي‌خواست از حضور خودش در شورا به‌اندازه كشورهاي عضو دائم استفاده كند.
د) امارات، قطر و كويت كشورهايي هستند كه در دهه‌هاي 60 و 70 ميلادي از سرزمين حجاز و از دل عربستان سعودي متولد شدند. تاريخ اين سرزمين‌ها و جغرافياي اين دولت‌ها باعث پيوندشان با يكديگر شده است. 30سال پيش قطري بودن معنا نداشت و برداشت ملت‌هاي عربي اين بود كه قطر يكي از قريه‌هاي عربستان سعودي است. بنابراين نمي‌توان انتظار داشت كه اين كشورهاي حوزه نفتي به‌صورت دائمي در حال تعارض باشند. تنظيم روابط سياست خارجي ايران با چنين شناختي از اين كشورها صورت مي‌گيرد.
نظر شما